Onlangs schreef ik over het bezoek dat ik binnenkort ga brengen aan een TBS-kliniek. Tegelijkertijd probeerde ik daar aan te sluiten bij de actuele discussie rondom de fout-marge waarin de werknemers van dergelijke klinieken moeten handelen. Ik ben van mening dat er fantastisch werk verricht wordt in de TBS-klinieken van Nederland. Ik ben er zelfs trots op, dat wij zo’n uitgebreid systeem kennen.

Tegelijkertijd heb ik de indruk, dat we in Nederland (en ook ver daarbuiten) steeds minder bereid zijn om risico’s te accepteren. Ik bedoel dit in de breedst mogelijk zin. Zodra een autoriteit of een publiek figuur ook maar één fout maakt, wordt deze vrijwel onmiddellijk aan de schandpaal genageld. Maar naar mijn mening moeten we vooral niet al te hard proberen om risico’s geheel uit te sluiten. Dat lukt toch niet. Ik eindigde mijn lovende stukje over het werk in de TBS-kliniek dan ook met de zin `En dat mag van mij best eens misgaan.’. Daar kwamen reacties op, dus hier een verdere toelichting.

Mensen zijn feilbaar. Daarom hebben we een democratie in plaats van een dictatuur, zodat te nemen beslissingen in hoge mate openbaar zijn, zodat de meest ernstige vergissingen meestal voorkomen worden. Diezelfde feilbaarheid van de mens staat centraal in de (moderne) wetenschap, wat leidde tot eisen als openbaarheid van zowel bevindingen als methode, maar ook de verwachting dat onderzoek repliceerbaar is. Ook het tuchtrecht van bijvoorbeeld artsen verwacht niet dat er foutloos gewerkt wordt. Als een arts een fout maakt, wordt dat in de regel geaccepteerd. Pas als deze verwijtbaar handelt, kan uitsluiting uit de beroepsgroep of andere bestraffing plaatsvinden. Verwijtbaar handelen wordt hier geïnterpreteerd als handelen dat ver buiten de gebruikelijke patronen van de discipline gaat. Zo is het volgens mij ook binnen het TBS-systeem en zo zou het volgens mij ook moeten zijn.

Er worden nu eenmaal moorden, mishandelingen, bedreigingen, diefstallen en weet ik wat gepleegd in Nederland. Daar kun je heel veel aan doen, maar het geheel elimineren van iedere vorm van criminaliteit en misdaad is natuurlijk onmogelijk. Én onwenselijk in mijn ogen. Het zal slechts tot enorm vreemde krachtsverhoudingen leiden met allerlei onbedoelde en onwenselijke gevolgen. En omdat er nu eenmaal criminaliteit en misdaad bestaat, komt dit ook voor onder (ex) TBS-patiënten.

Misdaden die gepleegd worden door (ex) TBS-patiënten moeten niet gezien worden als uitzonderlijke categorie die toegerekend wordt aan het TBS-systeem. Het behoort toe aan het algemene bestaan van criminaliteit. En als we erkennen dat criminaliteit nooit uit te bannen is (en laten we dat toch vooral doen), dan geldt dat automatisch ook voor (ex) TBS-patiënten. Wanneer we dit zo interpreteren, dan zien we juist dat het TBS-systeem een enorme hoeveelheid problemen (voor zowel daders als slachtoffers!) voorkomt, die zonder het bestaan van het TBS-systeem wel voor zou komen.

Er worden nu eenmaal fouten gemaakt. Ook door (ex) TBS-patiënten en ook door zij die hen beoordeeld hebben. De gevolgen zijn nogal eens verschrikkelijk en de slachtoffers moeten op alle manieren bijgestaan worden. Maar toch moeten we accepteren dat dit nu eenmaal gebeurd. Er hoeft niets, maar dan ook niets aan het systeem veranderd te worden in directe aanleiding van incidenten.

Ik heb de indruk dat de voordelen van het TBS-systeem veruit de nadelen ervan overstijgen. De mensen in dat systeem doen dus over het algemeen genomen fantastisch werk. Ook denk ik dat veel TBS-patiënten heel erg hard werken aan hun herstel.

En dat mag van mij inderdaad best eens mis gaan.