Vandaag was ik op het tweejaarlijkse congres van de Nederlandse Vereniging voor Demografie: De Nederlandse Demografiedag. Het was voor mij een bijzonder boeiende dag, waar een groot aantal presentaties voor mij (en velen anderen, natuurlijk) gehouden werd. Ik zal er waarschijnlijk de komende week nog wel over schrijven.
Degene die mijn eerste positieve verbazing veroorzaakte, was Jolande Sap. Ik kende haar al van de Groenlinks-congressen en de tijd dat zij zich kandidaat stelde voor de GL-fractie in de Tweede Kamer. In het Netwerk Chronisch zieken en Gehandicapten waar ik toen voorzitter van was werd zelfs flink over haar gesproken toen zij zich binnen Groenlinks in zette voor de positie van mensen met een handicap. Haar manier van spreken en denken over deze groep mensen sprak mij toen zeer aan.
Nu sprak zij het congres toe vanuit haar positie van voorzitter van LEEFtijd, een adviesbureau voor vraagstukken over leeftijd en levensloop. Allereerst stelde ze de stelling ter discussie dat de vergrijzing tot een onbetaalbare verzorgingsstaat leidt. Ze liet zien dat de toename van het percentage ouderen en mensen die zorg nodig hebben tot 2050 maar een beperkt deel van de gemaakte kosten voor hun rekening zullen nemen. Het is volgens haar vooral de toegenomen behoefte aan meer geavanceerde (technische) mogelijkheden in de zorg die de kosten omhoog stuwen. Hoewel ik de nauwkeurige cijfers en prognoses niet ken, ben ik het intuïtief met haar eens.
Het betoog van Jolande Sap ging niet alleen over geld en vergrijzing. Vooral een statement van haar heeft veel indruk op mij gemaakt. Ik had er werkelijk nog nooit aan gedacht, Het ging over de verhoging van de AOW-leeftijd. Zoals de meesten van ons wel zullen weten, is er een sterke tendens in de Nederlandse (en Europese) politiek om die leeftijd te verhogen. Meestal gaat de discussie die hierdoor ontstaat over de reeds opgedane rechten van werknemers die daardoor onder druk gesteld worden.
Hoewel dergelijke bezwaren voor mij zeker gewicht in de schaal leggen, bracht Jolande Sap een veel sterker bezwaar naar voren: de verhoging van de AOW-leeftijd verhoogt de sociaal-economische ongelijkheid! Omdat we weten dat mensen die sociaal-economisch goed af zijn (veel) langer leven dan mensen die het sociaal-economisch minder goed hebben, genieten hoog opgeleiden en mensen met een hoog inkomen veel langer van hun AOW. Wanneer de AOW-leeftijd omhoog geschroefd wordt met een voor iedereen gelijk aantal jaren, dan betekent dit dat voor de mensen met een lage sociaal-economische status in verhouding een groter deel van `hun’ AOW-tijd verdwijnt dan voor mensen met een hogere AOW-leeftijd.
Al met al een boeiende introductie op een even interessant congres. En Jolande Sap: die mag van mij best in de Tweede Kamer met zo’n verhaal!
Lof voor uw website die ik via NRCdiscussie heb gevonden (via de “discussie” over de recente rede van Maxima). Ik vind hem – ik bedoel nu uw website- bijzonder fraai en overzichtelijk.
Zelf ben ik nog maar een beginneling in “website-land” (ik vond het al een hele prestatie dat ik op de pc kon typen en ook kon emailen). Maar ik nu ook de wereld van de websites aan het ontdekken ben, merk ik hoe aardig die wereld is en hoeveel je er nog bij kunt leren.
Kunt u mij vertellen wie uw website heeft gemaakt? Dank reeds voor uw antwoord!
evert starink
Ik vind het op zijn zachtst gezegd jammer dat een goede oplossing voor één van de grootste problemen, die Nederland deze eeuw te wachten staat, wordt afgedaan met een principieel beroep op sociaal-economische ongelukheid. Voor de huidige AOW- en pernsioengerechtigde leeftijd gaat dit argument ook op. Bovendien dragen hoogopgeleiden relatief meer bij aan het in stand houden van de verzorgingsstaat, doordat zij meer belasting betalen en minder gebruik maken van sociale voorzieningen. Zoals het er nu naar uitziet, zullen de meeste Nederlanders (ook lager opgeleiden) maar de helft of zelfs minder van hun leven werken om zichzelf te onderhouden. Dit betekent dus dat de andere helft van hun leven iemand anders hiervoor verantwoordelijk is. Dat lijkt mij behoorlijk disproportioneel.
Wat is er trouwens gebeurd met intergenerationele solidariteit? Ik vraag me dan ook af wat de poster wel als een goede, effectieve maatregel voor dit probleem ziet.
Bovendien liggen de geraamde hoge kosten van de vergrijzing niet eens zo zeer aan de stijgende zorgkosten, maar vooral aan het feit dat dingen als de AOW niet meer betaald kunnen worden. In het artikel worden verschillende issues dus ook nog door elkaar gehaald.
Recente cijfers van het Centraal Planbureau (CPB) hebben aangegeven dat de kosten van de vergrijzing nóg hoger zullen zijn dan in het jaar 2000 oorspronkelijk verwacht werd; er worden minder kinderen geboren, er is een lager rendement voor de pensioenfondsen en de arbeidsparticipatie van vrouwen ligt lager dan verwacht.
De enige manier waarop wij die kosten kunnen ondervangen is door arbeidsparticipatie te stimuleren en één van de weinige manieren waarop dit zal kunnen, is door het verhogen van de AOW-gerechtigde leeftijd.
Beste Marianne,
allereerst dank voor je interessante (en onderbouwde) reactie om mijn bericht. In eerste instantie raakte ik even in verwarring toen ik ‘m las: ik dacht ze heeft gelijk dat dit plan niet direct met een enkel `moreel beroep’ van tafel geveegd dient te worden.
En daarin heb je op zich gelijk. Maar: ik schrijf nergens dat dit voorstel tot verhoging van de AOW-leeftijd van tafel moet! Ik voeg slechts een element toe aan de discussie.
Dat element (voor mij afkomstig dus van Jolande Sap) is dat het mogelijk wel de sociaal-economische ongelijkheid (in gezondheid) doet toenemen. Een sterke en voor mij nieuwe uitspraak, die wat mij betreft zeker in de discussie meegenomen dient te worden.