Samen met Jasper ‘t Jong heb ik onder de titel “Vrij verantwoordelijk, of verantwoordelijk vrij?” een cursusvoorstel geschreven voor het Honoursprogramma aan de Radboud Universiteit. We schreven dit op basis van gesprekken die we vaak hebben. De aanleiding om deze gesprekken om te zetten in een cursus was een wedstrijd die uitgeschreven was door de studentenraad van het Honoursprogramma. Die wedstrijd hebben we dus gewonnen! (Het cursusvoorstel is hier te downloaden).

In de cursus zoals wij die voorstellen wordt de driehoeksverhouding tussen vrije wil, verantwoordelijkheid en context verkend. Deze drie concepten zijn op zichzelf al meer dan interessant genoeg om te onderzoeken, maar naar onze mening niet zomaar los van elkaar te zien. Als je een vrije wil hebt, betekent dat dan dat je verantwoordelijk bent voor de keuzen die je maakt? En we weten dat context van invloed op iemands gedrag. Wat zegt dat over de vrije wil en wederom, over verantwoordelijkheid?

Een moeilijk probleem, dat we niet alleen vanuit de filosofie benaderen, maar juist door sprekers uit verschillende disciplines bij elkaar te brengen. Antropologen, sociologen, filosofen, religiewetenschappers, natuurkundigen, strafrechtdeskundigen en ga zo maar door. Allen hebben raakvlakken met deze vraagstukken in hun eigen vakgebied. We laten ze dan ook allen aan het woord. Het belooft daadwerkelijk een prachtige reeks te worden.

Aangezien de jury dat blijkbaar ook vond, wonnen we dus de wedstrijd. Dit houdt in dat op dit moment de programmaleider probeert de cursus uitgevoerd te laten worden. Er zijn nog wel wat haken en ogen, maar het zou natuurlijk prachtig zijn! En voor nu: het leverde ons ook nog eens een boekenbon en twee boeken op. De ‘Grote Boekenkast’ van het Honoursprogramma ging open en het was aan ons te kiezen. En geloof me: dat was niet gemakkelijk. Uiteindelijk koos ik voor ‘Sferen’ van Peter Sloterdijk. De afbeelding hierboven is deel van de omslag. Ook kregen we ‘Man and Microbes’, van Arno Karlen.

De naar het Nederlands vertaalde versie van ‘Sferen’ mag dan weliswaar slechts een selectie zijn uit het originele werk, het was voor mij meer dan voldoende om erg blij mee te zijn. Op de omslag staat: “Sloterdijk onderneemt in Sferen de ambitieuze poging de geschiedenis van de mensheid te vertellen. Daarbij gaat hij niet langer van de traditionele filosofische vraag uit ‘Wat is de mens?’. Voor de auteur is de vraag ‘Waar is de mens?’ belangrijker. Waar leven de mensen nadat ze tot het besef gekomen zijn dat ze op een kogel of globe wonen, en die vreemde onmetelijke ruimte tot hun huis moeten maken?”.

Over context gesproken.

UPDATE (26-04): Inmiddels is definitief dat de cursus uitgevoerd gaat worden!