Mijn reactie op de ophef rondom de uitspraak van Máxima dat er niet één Nederlandse identiteit is, heeft een tijdje op zich laten wachten. De reden daarvoor is simpel: ik was met stomheid geslagen door de vele en felle reacties. Toen ik haar `quote’ zag op het journaal dacht ik: “Inderdaad”. Ik vond het niet eens interessant, zo voor de hand liggend. Ik ben Nederlander en mijn vriendin ook, maar hoeveel overeenkomsten we ook hebben, toch verschillen we enorm van elkaar. Ik ken geen enkele andere Nederlander met wie ik mijn volledige identiteit deel. Blijkbaar ken ik de Nederlandse identiteit niet, of maakt deze geen deel van mij uit. Maar ik denk dat Máxima gewoon gelijk heeft: mensen verschillen zoveel van elkaar, dat er nooit ook maar één aspect gevonden kan worden dat door een grote meerderheid gedeeld wordt.

Maar inmiddels denk ik dat ik de kritiek op haar in ieder geval een beetje begrijp. Mensen denken nu eenmaal in termen van groepen en gemiddelden. En inderdaad: gemiddeld verschillen we heus van andere landen: we zijn minder overdreven dan Amerikanen, onbeleefder dan de Engelsen, drinken minder bier dan de Duitsers, praten beter Nederlands dan de Fransen en zijn christelijker dan de Irakezen. En zo kunnen we natuurlijk wel een tijdje doorgaan. Op die manier kunnen we best op zoek gaan naar wat ons Nederlanders nu onderscheidt van andere landen en groepen.

Die manier van redeneren is denk ik een beetje gemeengoed (geworden), maar slaat geheel nergens op. Tenminste, als je het mij vraagt. De denkfout die namelijk gemaakt wordt, is dat er weliswaar verschillen tussen landen bestaan in zaken die onze identiteit zouden kunnen vormen, maar dat vergeten wordt dat de verschillen binnen landen in de mate waarin al die kenmerken voorkomen veel groter zijn dan de verschillen tussen landen.

Dus dan wordt het veel verstandiger om uit te gaan van, of op zoek naar, onze individuele identiteit. Sommigen zullen deze ontlenen aan het Nederlanderschap, anderen aan hun religie, hun uiterlijk en weer anderen uit hun werk. Dus voor sommigen is er wel een Nederlandse identiteit, voor anderen is er een andere Nederlandse identiteit en weer voor anderen is er helemaal geen Nederlandse identiteit, maar een andere. En volgens mij zijn we zo weer bij de uitspraak van Máxima aanbeland …