Op 4 mei herdenken we onze doden en op 5 mei vieren we onze vrijheid. Zo was het, toch? Nog altijd, nu na 62 jaar houden we dit in stand. En zo moet het ook zijn, naar mijn mening. Maar vasthouden aan goede gebruiken betekent niet dat we die gebruiken niet mogen veranderen.

Traditioneel zenden televisiezenders rondom belangrijke dagen zo’n beetje dezelfde films uit. Zo waren er gisteren (minstens) twee films over de Tweede Wereldoorlog te zien. De publieke omroep zond ‘La Vita è Bella’ uit en op RTL 5 was, kort na de herdenking, ‘Der Untergang’ te zien. Opvallend vind ik het grote contrast tussen beide films. De eerste film is in zekere zin een klassieke oorlogsfilm die laat zien wat de impact van de oorlog is geweest op mensen. De tweede film is echter veel moderner: deze komt voort uit het collectieve verwerkingsproces dat we nog steeds doormaken.

Ook Paul Vermast schreef op zijn web-log over de filmkeuze van televisiezenders, met name over het uitzenden van ‘Der Untergang’. Hij vond het ongepast dat deze film juist op deze dag uitgezonden werd. Ik denk dat ik begrijp wat hij daarmee bedoelt. De film is immers een poging tot het begrijpen de beweegredenen van iemand, die aanstichter is van de Holocaust. Willen we ons wel verdiepen in iemands beweegredenen, als we rouwen? Moeten we dat wel van onszelf verwachten en kunnen we dat anderen wel aandoen?

Ik ben het echter niet met hem eens. We moeten blijven rouwen en de dag erna blijven vieren. Maar, naar mijn mening wordt het tijd dat we deze dagen breder gaan zien. ‘Onze’ oorlog is misschien de ergste oorlog geweest op het Nederlands grondgebied (of Europees grondgebied, wat dat aangaat), maar inmiddels is het niet meer de meest recente oorlog of de laatste oorlog waar Nederland bij betrokken is geweest. Misschien moeten we ons juist op dagen van rouw en viering gaan beseffen, dat oorlog altijd met ons te maken heeft en niet ‘iets van vroeger’ is.

De bevrijding die we vandaag aan het vieren zijn, refereert aan een tijd waarin de meeste Nederlanders onvrij waren. Maar, er zijn nu ook zo veel onvrije mensen. Denk aan Somalië, Irak en Afghanistan. Denk aan Cuba, denk aan Polen of Russische journalisten, Chinese ouders en Japanse arbeiders. Denk aan hoe onze kleding tot stand komt, net als onze chocolade. Besef dat wij onze HIV-remmers met patenten voor onszelf houden en onze boeren beschermen met handelsbarrières. Besef, dat we het zelf doen.

Maar misschien is dat allemaal een beetje te veel. Te veel voor twee dagen. Maar, als we vier en vijf mei voor onszelf willen houden, mag ik dan een nieuwe dag voorstellen: onvrijheidsdag?