Beste lezer,

Mij is gevraagd, om aan te geven of ik van mening ben dat mijn studiekeuze een vrije keuze is geweest. Nu vraag ik aan u, of u mij toe wil staan deze vraag enigszins te verschuiven naar de vraag, of ik uit vrije wil met mijn eerdere studie (dit was verplegingswetenschap en verpleegkunde) gestopt ben. Het is gebruikelijk om vanuit het algemeen geaccepteerde standpunt dat de mens een vrije wil heeft te beargumenteren dat dit onjuist is. Als u mij toestaat de gestelde vraag vrij te interpreteren, dan zal ik het tegenovergestelde beargumenteren.

Ik heb namelijk altijd de ervaring gehad, dat ik geen enkele keuze had toen ik stopte met mijn studie. Ik was daar gevoelsmatig zodanig ver van verwijderd geraakt en ik was het zodanig oneens met dat wat mij geleerd werd (en vooral de manier waarop), dat ik mij geheel niet meer kon vereenzelvigen met de studie. Langer doorgaan zou werkelijk betekend hebben, dat ik (verder) afstand van mezelf moest nemen. Wilde ik mijzelf blijven, moest ik dus wel stoppen: dat was bepaald geen vrije keuze.

Maar is het wel terecht, om dit zo te zeggen? Hoewel ik daadwerkelijk geen vrijheid ervaren heb, is het natuurlijk goed mogelijk dat ik dat toch geweest ben: ik werd misschien helemaal niet écht gedwongen om te stoppen. Ik had feitelijk door kunnen gaan, met alle gevolgen van vervreemding en misschien wel ongezondheid als gevolg. Of met andere woorden: hoe onverstandig en zelfs onwaarschijnlijk dat ook mocht zijn op dat moment. Als dat zo is, dan is goed vol te houden dat ik wél een vrije keuze gemaakt heb, ook al heb ik dat niet zo ervaren. Ik heb dan de verantwoordelijkheid voor mijn eigen welzijn genomen.

Onlangs werd mij uitgelegd, dat ik weliswaar de perceptie heb een vrije wil te hebben, maar dat dat slechts zo is omdat ik niet alle informatie heb over hoe mijn onvrije keuze tot stand gekomen is. Dat kan zo zijn, maar dat ligt dan per definitie buiten mijn vermogen om op absolute waarheid te kunnen beoordelen. Toch blijft mijn, inmiddels bijgestelde, perceptie van vrije wil bestaan. Zolang we niet vast kunnen stellen of we daadwerkelijk een vrije wil hebben, weten we wel dat we daar een perceptie van hebben. En zolang we dat blijven denken, zal die (illusie van) vrije wil gevolgen hebben.

Immers:‘Ook al is de perceptie van de vrije wil niet echt, de consequenties van die illusie zijn dat wel.’