Onlangs gezien op het NOS-journaal: het UWV besteedt 900.000 euro aan het inhuren van een bedrijf dat sollicitatiebrieven op hoog niveau voor klanten van het UWV. Dat dit werkt, blijkt volgens het bedrijf uit onafhankelijk onderzoek: meer mensen dan normaal worden uitgenodigd op gesprek. Dat is natuurlijk mooi voor die mensen die nu een baan krijgen. Wat dat betreft lijkt me dit een geslaagd project. Wat zou het mooi zijn als dit helpt om het werkloosheidscijfer omlaag te halen.
Het lijkt zo voor de hand te liggen: als meer mensen een baan hebben, dan is de werkloosheid lager. Dus, als we mensen aan een baan helpen, dan daalt vanzelf de werkloosheid. Niet? Nou, nee dus!
Om dit duidelijk te kunnen uitleggen, moeten we onderscheid maken tussen verschijnselen die zich op persoonlijk niveau bevinden (zoals het al dan niet hebben van een baan of het al dan niet schrijven van een goede sollicitatiebrief) en processen die zich afspelen op lands-niveau (zoals het bestaan van een brieven-schrijf-service en het werkloosheidscijfer). Dit wordt in de sociologische literatuur vaak aangeduid als het onderscheid tussen maco-en micro niveau.
De veronderstelling dat het aanbieden van de brieven-service de werkloosheid zal laten dalen, is een proces dat zich volledig op het landsniveau afspeelt. Immers: het project is voor iedereen in Nederland beschikbaar (nemen we hier maar even aan) en ook het werkloosheidscijfer zullen we hier landelijk bekijken. We kunnen deze veronderstelling tekenen, zoals hieronder gedaan is. De macro-oorzaak (aanbieden brieven-project) beïnvloedt het macro-gevolg (het landelijke werkloosheidscijfer).
Volgens de invloedrijke socioloog James Coleman (1926-1995) moeten we uiterst voorzichtig zijn in het op deze manier aan elkaar relateren van macro-kenmerken. Zijn stelling luidt, dat dit altijd via uitspraken op individueel (micro) niveau dient te gebeuren. Dit is hieronder uitgetekend in de vorm die sociologen liefkozend het `bootje van Coleman’ zijn gaan noemen. De stippellijn geeft overigens het onderscheid tussen micro-en macro-aan.
We zien hier dezelfde twee macro-kenmerken, maar nu zijn er ook twee micro-kenmerken aan bod gekomen. We kunnen deze figuur als volgt interpreteren: het aanbieden van een brieven-service door het UWV leidt ertoe dat mensen vaker met een goede brief solliciteren (linker micro-kenmerk). Die mensen die met een goede brief solliciteren maken een betere kans op het daadwerkelijk krijgen van die baan dan de mensen die met een minder goede brief solliciteren. Het linker micro-kenmerk (solliciteren met een goede brief) leidt dus tot het rechter micro-kenmerk (het krijgen van een baan).
Als we deze twee stappen tot hier volgen, dan kunnen we simpel denk dat het aanbieden van een brieven-service inderdaad leidt tot een lager werkloosheidscijfer. Immers: meer mensen schrijven daardoor goede brieven en hebben daardoor een betere kans op die zo gewenste baan. En wanneer meer mensen een baan aangeboden krijgen, dan daalt het werkloosheidscijfer. Hoewel dat laatste op zichzelf natuurlijk waar is, kunnen we dat helaas echter niet op basis van onze analyse tot nu toe concluderen.
Hoe graag we die laatste stap (die met het rode kruis erdoor) ook zouden zetten, het zou onverantwoord zijn. Hoewel we laten zien dat de mensen die de brieven-service gebruiken inderdaad vaker een baan krijgen, is het namelijk helemaal niet zeker dat deze mensen anderen niet van een baan afhouden! Het ligt immers voor de hand dat als iemand die een prachtige brief heeft laten schrijven zelf een vreselijke brief zou hebben geschreven, dat dan een ander zou zijn aangenomen. Iemand met een `gewone’ brief bijvoorbeeld. Die persoon zit nu dus nog gewoon thuis. We kunnen dus wel bestuderen wie een baan krijgt (namelijk zij die hun brief laten schrijven), maar kunnen dus niet zomaar veronderstellen dat op basis van dit diagram de werkloosheid zal dalen.
Dit voorbeeld laat twee zaken zien. Allereerst kunnen we in het algemeen niet (zomaar) twee macro-kenmerken aan elkaar relateren en ten tweede dat het project van het UWV om mensen naar de brieven-service te sturen sympathiek bedoeld is en een hoop UWV-klanten blij zal maken, maar de werkloosheid van Nederland niet zal beïnvloeden.
Hoi Rens, ik het niet laten om een kleine kanttekening bij je (leuke!) verhaal te maken (waar zou de wetenschap zijn zonder discussanten): er is een manier waarop het brievenproject wel degelijk tot een afname van de werkloosheid kan leiden, en dat is als degene die ‘uit de markt gedrukt’ worden door de UWV superbrievenschrijvers niet geregistreerd zijn als werklozen. Dat ben je pas als je (uit mijn hoofd) (1) actief naar een baan zoekt van (2) meer dan 20 uur per week. Bijvoorbeeld studenten die eens een poging tot solicitatie wagen op een leuke baan, weggedrukt worden door een UWV-er en dan toch maar eerst hun scriptie gaan afmaken, vallen niet onder de categorie ‘werklozen’. als de UWV-er van deze categorie wint, kan dat op macroniveau wel degelijk tot een afname van de werkloosheid leiden. een zeer theoretisch voorbeeld geef ik meteen toe, maar dat moet jij als wetenschapsliefhebber wel kunnen waarderen.
Het is natuurlijk waar wat je zegt, maar het tegelijk een beetje schuiven met de definitie van `werkloosheid’. En van definitiekwesties worden we denk ik niet gelukkiger in een debat over redenatie-vormen.
Het is bijvoorbeeld ook mogelijk dat een werknemer een extra persoon aanneemt, als deze werkgever onder de indruk is van de kwaliteit van de brieven die hij ontvangt. Dan daalt de werkloosheid ook, maar ik denk dat dan maar tijdelijk is. Voornamelijk omdat de volgende sollicitatie-ronde bij dat bedrijf wat langer op zich zal laten wachten. Het bedrijf heeft dan immers meer dan genoeg personeel.
Maar hier gaat het me eigenlijk allemaal niet zo om. Ik wil ook niet ontkennen dat het mogelijk is om iets aan de werkloosheid te doen. Waar het mij hier om gaat, is dat de redenatie die achter het brieven-project van het UWV ligt niet deugt.
De conclusie is niet geheel juist. De perceptie van de werkgever wordt namelijk niet belicht in dit stuk. Werkgevers nemen geen mensen aan waarvan zij niet van overtuigd zijn dat zij goed zullen functioneren. De brief is daarbij belangrijk. De werkgever is bereid een functie onvervuld te laten indien hij niet overtuigd van de kwaliteit van de sollicitant.
Ergo: naarmate een sollicitant overtuigender is, des te groter de kans dat hij aangenomen, en daardoor daalt dus de werkeloosheid.
het is echter wel zo dat alleen een brief geen beter kandidaat maken. De sollicitant zal waarschijnlijk bij het gesprek door de mand vallen.
Beste Hans,
ik geloof dat ik het niet met je eens kans zijn. Jouw argument is min of meer gelijk aan dat van het UWV (zoals ik dat overigens zelf interpreteer).
Mijn hele argument is nu juist, dat het niet zo simpel is om de keuze om een individuele werknemer aan te nemen door te voeren tot een dalende werkloosheid. Misschien moet je eens goed kijken naar de tweede figuur (+toelichting), waarin ik dat duidelijk maak.
Dat ik geen aandacht aan de rol van de werkgever besteed, is onjuist. Ik laat namelijk zien, dat de brieven-service wel de keuze van de werkgever beïnvloedt: deze kiest inderdaad de beste werknemer. Maar: hij wilde al iemand kiezen. Dus de brieven-service beïnvloedt hier wie er gekozen wordt en niet of er gekozen wordt.
De werkeloosheid daalt natuurlijk wel door deze dienst. De medewerkers van de brieven-schrijf service zijn nu aan het werk. Als deze dienst succesvol is/lijkt ontstaan er nieuwe banen bij de brievendienst.
Beste Hans,
dat is natuurlijk waar en ik had er zo nog niet over gedacht. Tegelijkertijd is het natuurlijk niet echt wat ik bedoel.
Ik geloof namelijk niet, dat dit is wat het UWV voor ogen heeft: 900.000 euro besteden om de brieven-service aan werknemers te helpen zal waarschijnlijk niet een efficiënte besteding zijn van dat geld.